Waterhonden hebben natuurlijk een vrijwel gelijkluidende oorsprong, maar in hun werk, verschijning en gedrag verschillen ze qua ras natuurlijk wel wat. Met name op werkeigenschappen zijn de honden van oudsher geselecteerd. Nog steeds zien we duidelijk gedragskenmerken die passend zijn bij het werk van voorheen.
De Barbet uit Frankrijk wordt als oudste waterhondenras bestempeld en staat, naar verluid, aan de wieg van ook veel andere rassen. Van Newfoundlander tot Poedel, allemaal hebben ze onder invloed gestaan van deze krulharige grote waterhond. Voornamelijk ingezet als apporteur en zoekhond in moerasgebieden. Het opstoten van eenden in het ruige moeras is zijn specialiteit. Voor dit werk moet de hond niet opgewonden en druk zijn, maar gestaag te werk gaan.
De Barbet wordt in Frankrijk zo nu en dan nog ingezet voor het oorspronkelijk werk. Om internationaal kampioen te worden is een werkproef verplicht voor de Barbet.Ook als geleidehond en sportieve metgezel zijn zij heel plezierig. Het hoort een stabiele, niet veeleisende hond te zijn.
Cao de Agua uit Portugal, alwaar hij vissers begeleidde en de vangst bewaakte. De honden apporteerden uit het net ontsnapte vissen en verzorgden zwemmend de verbinding tussen de boten. Al in de veertiende eeuw is melding gemaakt van het bestaan van deze hond. Zeker is dat het ras ook op de schepen mee uitvoer en zo zijn genen over Europa tot Noord-Amerika verspreid heeft. Naast zijn apporteerfunctie was ook het bewaken van de boot en het functioneren als ‘scheepshoorn’ gewenst en belangrijk.
Deze eigenschappen worden nog steeds gecultiveerd en bewaakt door de Portugese en Amerikaanse rasverenigingen door middel van het testen van de honden. In Nederland zijn geen officiële proeven maar kan wel geoefend worden. Dat Portugese Waterhonden dit erg leuk vinden is duidelijk. Het waakse in het karakter maakt hen geen allemansvrienden en hun stemgeluid is kenmerkend.
Spaanse Waterhond, de werker van de vier rassen. Er zit namelijk een scheutje herdershondenbloed in. Dit geeft ze veel focus (bal, bal, bal) maar ook een behoorlijke desinteresse in de rest van de wereld. De Spanjaard leeft voor z’n baas en z’n werk. Stiekem vinden ze de rest van de wereld vaak wel eng en bedreigend. De Perro heeft hierdoor ook relatief vaak moeite met alleen zijn.
Met een Perro kun je sporten bedrijven en lange wandelingen maken. Hij zal niet snel van je zijde wijken. Als gezinshond zijn ze te appricieren alhoewel bezoek niet met open poten begroet zal worden. Denk hierom met spelende kinderen.
Lagotto Romagnolo, het Italiaanse Waterhondje, ook wel bekend als truffelhondje. Hun oorspronkelijke werk als apporteur en opstoter van wild is ietwat verloren geraakt toen hun goede neus ontdekt werd. Deze kleinste waterhond werd vanaf die tijd in Italië vooral ingezet voor het zoeken van truffels in plaats van het varken. Ze hebben een kleine en wendbare verschijning en zijn alert en levendig. Van de waterhonden zijn zij het meest sensitief.
Dit bedrijvige dier kan goed en veel leren. Door hun sensitiviteit komen prikkels soms relatief heftig binnen en de hond kan extremer dan gemiddeld reageren. Duidelijke lijnen in hun opvoeding en een stabiele, evenwichtige baas doet iedere hond goed en de Lagotto in het bijzonder.
